𝐖𝐚𝐥𝐚𝐧𝐠 𝐤𝐚𝐬𝐚𝐫𝐢𝐧𝐥𝐚𝐧 𝐬𝐚 𝐛𝐚𝐧𝐬𝐚𝐧𝐠 𝐩𝐢𝐧𝐚𝐦𝐚𝐦𝐚𝐥𝐚𝐤𝐚𝐝 𝐧𝐠 𝐦𝐠𝐚 𝐭𝐮𝐭𝐚

𝐴𝑛𝑔 “𝑃” 𝑠𝑎 𝑠𝑎𝑙𝑖𝑡𝑎𝑛𝑔 𝑆𝑒𝑛𝑎𝑑𝑜 𝑎𝑦 𝑛𝑎𝑛𝑔𝑎𝑛𝑔𝑎ℎ𝑢𝑙𝑢𝑔𝑎𝑛𝑔 𝑝𝑎𝑛𝑔𝑖𝑙, 𝑝𝑎𝑛𝑎𝑛𝑎𝑔𝑢𝑡𝑎𝑛 𝑎𝑡 𝑝𝑎𝑔𝑡𝑎𝑦𝑜 𝑠𝑎 𝑠𝑎𝑟𝑖𝑙𝑖𝑛𝑔 𝑚𝑔𝑎 𝑝𝑎𝑎. 𝑀𝑎𝑦 “𝑃” 𝑏𝑎 𝑠𝑎 𝑠𝑎𝑙𝑖𝑡𝑎𝑛𝑔 𝑆𝑒𝑛𝑎𝑑𝑜?

Ngayong araw, Hunyo 12, saktong 127 taon na ang nakalilipas, tuluyan nang nakapiglas ang Pilipinas mula sa 333 taong pagkakatali sa mga Espanyol. Naiwagaygay ang watawat sa Cavite. Nagbunyi ang mga Katipunero’t Katipunera.

Parehong-pareho sa nangyari nito lamang Hunyo 10. Ang pagkakaiba, hindi taumbayan ang nakalaya, kundi ang impeachment articles laban kay Vice President Sara Duterte matapos ang katawa-tawang desisyon ng 18 mga senador na ibalik ito sa Kapulungan.

Damang-dama ang Independence Day para sa ating mga minamahal na senador matapos itong makalaya — or should I say “makatakas”? — mula sa responsibilidad na dinigin at hatulan ang kaso ng impeachment laban kay Duterte. Umalingasaw ang pangangamoy Duterte ni Robin Padilla. Hindi na nilubayan ng Holy Spirit si Bato dela Rosa. Nagbunyi ang mga Duterte Diehard Supporters.

Ang masasabi ko lang sa ating mga senador: Wala ba kayong mga paa? Ayaw niyo bang magtrabaho? Buryong-buryo na ba kayo? Anong silbi ng Konstitusyon kung bahag ang buntot ng mga naatasang sumunod dito?

Nagsimula lang namang magkanda-letse-letse ang matagal na dapat sinimulang impeachment trial nang pilit ipinapasok ni Dela Rosa, tuta ni Duterte, ang mosyong ibasura ang kaso laban kay VP Sara dahil hindi umano konstitusyonal ang naging paglilitis ng Kapulungan.

Hindi pa nga nakabibigkas ng kanilang panunumpa ang mga senador bilang mga husgado, nagsisimula na ng paglilitis si Bato sa kaniyang privilege speech. Understandable, someone who’s “not trained nor equipped for this kind of task” would do.

Lumabag umano ito sa Artikulo 11 Seksyon 3 Talata 5 ng 1987 Konstitusyon na nagsasabing walang impeachment proceedings ang dapat simulan laban sa parehong opisyal nang higit sa isang beses sa loob ng isang panahon ng isang taon.

Sinabi ni Senador Alan Cayetano na masyado pang maaga kung ibabasura nila ang impeachment complaint. O sa ibang salita, kung nabigyan pala sila ng mas mahabang oras ng paglilitis ay nasa opsyon talaga nila na ibasura ito. Kaya ang naisip na alternatibo ni Cayetano, ibalik ang impeachment complaints sa Kapulungan at ipa-certify na sumunod sa Konstitusyon ang kanilang naging paglilitis — bagay na umani ng kaliwa’t kanang kritisismo mula sa mga eksperto.

Nakasaad kasi sa Artikulo 11 Seksyon 3 Talata 6 ng 1987 Konstitusyon na ang trabaho ng Senado ay litisin at hatulan ang anumang kaso ng impeachment. Hindi nakapaloob dito ang pagtukoy kung sumunod ba sa Konstitusyon ang naging pagdinig ng Kapulungan dahil trabaho ito ng Korte Suprema, gaya nga ng sabi ni Constitutional law expert Dante Gatmaytan.

In other words, nonsense ang pagbalik ng impeachment articles sa House of Representatives para lamang ipa-certify na sumunod sila sa Konstitusyon. Biro pa nga ni Economic expert Cielo Magno, “Alangan namang sabihin ng House of Reps na, ‘Yes we violated the Constitution’.” Just make it make sense.

Sa kabila nito’y nanindigan si Senate President Chiz Escudero, na isa sa mga pumabor sa pagbalik ng impeachment case, na walang batas na nagbabawal sa Senado na magsulong ng naturang mosyon. Dagdag pa niya, dapat sumunod ang Kapulungan sa utos ng Senado dahil ito ang impeachment court — another constitutional violation.

Hindi nakaaangat ang Senado sa Kapulungan, gayundin ang Kapulungan sa Senado. Hindi na natin kailangang mag-review ng lessons sa Araling Panlipunan noong elementarya para lamang alalahanin na pantay ang dalawang sangay na ito ng Kongreso. Tulad ng kung paanong pantay ang ehekutibo, lehislatibo at hudikatura, ngunit akala nati’y mas nakakaangat ang ehekutibong sangay.

Paglabag sa constitutional structure ng legislative branch ang pinipilit ni Escudero. At kahit anong pamimilit niya’y may karapatan ang kapulungan na tumanggi sa utos ng Senado.

Kung titingnan sa mas malawak na perspektibo, bakit nga ba humantong sa ganitong desisyon ang Senado? Pinapatay nila ang oras upang tuluyan nang maipasa sa 20th Congress ang pagdinig.

Kung babalikan, nakasaad sa Artikulo 11 Seksyon 3 Talata 4 ng 1987 Konstitusyon, “trial by the Senate shall forthwith proceed.” Maaaring magsagawa ng special session sa kabila ng recess dahil hindi naman legislative function o paggawa ng batas ang impeachment trial.

Dagdag pa rito, ang pangakong sisimulan sa June 2 ang pagdinig ay hindi nasunod at inilipat na lamang sa June 11 upang mas mabigyang-tuon ang mas mahahalagang trabaho ng Senado. Ginamit na lang sana ng mga senador sa paglilitis ang oras na ginugol nila sa pagpapalusot.

Pilit hinaharangan ng mga pro-Duterte ang impeachment. Naghuhugas-kamay ang mga kaalyado ng kasalukuyang administrasyon, tulad ng kung paano tumakas si Pangulong Ferdinand Marcos Jr. sa mga katanungan. Paulit-ulit sinasabi ni Marcos na salungat siya sa impeachment, lalo pa’t ilang beses na rin siyang nagpahiwatig na gusto niya ng “reconciliation” sa mga Duterte.

Bagama’t hindi nangangahulugang pagbasura ang pag-remand sa impeachment case, malaki pa rin ang ibig sabihin nito sa kung anong magiging kapalaran ng kaso. Ipinapahiwatig lamang nito na maging ang Senado, maliban sa lima, ay duda sa katibayan ng impeachment.

Ngayong malinaw na sa 20th Congress na maipagpapatuloy ang paglilitis, hindi malabong maulit ang naturang eksena sa Kongreso. Malinaw ding hindi talaga ito gugulong kung patuloy na magpapadikta ang ating mga mambabatas. Simple lamang ang senaryo: may impeachment case, kailangang litisin, dinggin ang sentimyento ng dalawang panig, buksan ang mga ebidensya, hatulan.

𝗦𝗶𝗺𝗽𝗹𝗲 𝗹𝗮𝗺𝗮𝗻𝗴 𝗻𝗴𝘂𝗻𝗶𝘁 𝘁𝗮𝗹𝗮𝗴𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗴𝗶𝗴𝗶𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗵𝗶𝗿𝗮𝗽 𝗸𝘂𝗻𝗴 𝗵𝗶𝗻𝗱𝗶 𝗸𝗮𝗸𝗮𝗹𝗮𝘀 𝘀𝗮 𝗽𝗮𝗴𝗶𝗴𝗶𝗻𝗴 𝘁𝘂𝘁𝗮 𝗮𝗻𝗴 𝗮𝘁𝗶𝗻𝗴 𝗺𝗴𝗮 𝗺𝗶𝗻𝗮𝗺𝗮𝗵𝗮𝗹 𝗻𝗮 𝘁𝗮𝗴𝗮𝗵𝗮𝘁𝗼𝗹, 𝗮𝘁 𝗸𝘂𝗻𝗴 𝗽𝗮𝘁𝘂𝗹𝗼𝘆 𝘀𝗶𝗹𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗴𝗽𝗮𝗽𝗮𝗸𝗼𝗻𝘁𝗿𝗼𝗹 𝘀𝗮 𝗸𝗮𝗻𝗶𝗹𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗴𝗮 𝗮𝗺𝗼.

𝗔𝗻𝗴 𝘁𝗮𝗻𝗼𝗻𝗴, 𝘀𝗶𝗻𝗼 𝗮𝗻𝗴 𝗸𝗮𝗻𝗶𝗹𝗮𝗻𝗴 𝗮𝗺𝗼? 𝗔𝗻𝗴 𝗺𝗴𝗮 𝗠𝗮𝗿𝗰𝗼𝘀, 𝗺𝗴𝗮 𝗗𝘂𝘁𝗲𝗿𝘁𝗲, 𝗼 𝗮𝗻𝗴 𝘁𝗮𝘂𝗺𝗯𝗮𝘆𝗮𝗻?


Mga salita ni Angelee Kaye Abelinde, Unibê Copy Editor
Dibuho ni Von Ami Frondozo, Unibê Arts and Graphics Editor